ICESAVE: 3 valkostir?

Það þarf ekki að koma á óvart að Hollendingar fari aðeins úr jafnvægi ef þeir telja að Alþingi ætli að fella ICESAVE og niðurstaðan verði sú að Ísland greiði ekki neitt. Það er hins vegar ekki það sem er að fara að gerast, og þarf að koma þeim skilaboðum rækilega á framfæri við bæði hollensk og bresk stjórnvöld, svo og hollenska og breska fjölmiðla.

Ekki er annað að sjá og heyra að nú orðið viðurkenni velflestir íslenska ábyrgð í málinu og nauðsyn þess að semja um niðurstöðu þess. Vandinn er hins vegar sá að ekki ríkir mikið traust á þeirri niðurstöðu sem Alþingi fjallar um þessa dagana.

Hvers vegna er henni ekki treyst? Í fyrsta lagi voru það mistök af hálfu ríkisstjórnarinnar að hafa einhliða samninganefnd án aðkomu fulltrúa stjórnarandstöðunnar. Það hefði orðið til að tryggja breiðari pólitíska sátt og efla traust á niðurstöðunni. Í öðru lagi fór öll kynning á samningunum einkar óhöndulega fram, sérstaklega í upphafi. Í þriðja lagi verður ekki framhjá því horft að ýmislegt í þeirri gagnrýni sem fram hefur komið á niðurstöðuna á fyllilega rétt á sér. Sérstaklega á það við um endurskoðunarákvæði samningsins.

Ríkisstjórnin er þess vegna í vanda stödd og hefur í reynd þrjá kosti í stöðunni:

1. Þvinga samþykkt á núverandi samningum og ríkisábyrgð þeim tengdum í gegnum þingið. Í því felst væntanlega mesta pólitíska áhættan þar sem málið mun án efa hvíla eins og mara yfir ríkisstjórninni til frambúðar þar sem vafa og tortryggni vegna samningannahefur ekki verið eytt. Hins vegar, ef í kjölfarið vextir lækka og ef heimtur á verðmætum úr þrotabúi Landsbankans verða með ágætum gæti þessi aðferð borgað sig pólitískt (og efnahagslega) til lengri tíma litið. Það bæri þá í sjálfu sér vott um gríðarlegt traust núverandi stjórnarflokka á óskeikuleika samninganefndarinnar og allra útreikninga sem kynntir hafa verið af hálfu stjórnvalda.

2. Fresta afgreiðslunni fram á haustið og nota tímann sem þannig gefst til þess að annars vegar svara þeirri gagnrýni sem á rétt á sér með málefnalegum hætti, og hins vegar upplýsa Breta og Hollendinga um ástand mála. Kostur gagnvart þeim væri að gera þeim grein fyrir að núverandi samningar fáist ekki samþykktir og það verði að endursemja um þau atriði sem mestur styrr stendur um. Ef þeir fallast á að semja á ný um þau atriði ætti ný samninganefnd, með fulltrúum allra flokka, að taka þátt í þeim endursamningum.

3. Láta ICESAVE falla á þingi og strax óska eftir nýjum samningum, nú með fulltrúum framkvæmdastjórnar ESB og EES sem beina eða óbeina aðila samningunum og að sjálfsögðu með nýrri samninganefnd með fulltrúum allra flokka. Hún þyrfti helst að vera á allra hæsta stigi, þ.e. með beinni þátttöku ráðherra. Skilaboðin væru áfram þau að við viljum standa við skuldbindingar okkar, en með þeim hætti að við ráðum örugglega við þær. Endurskoðunarákvæði verði að vera virk í ljósi óvissrar stöðu okkar efnahagslega.