Dauði gjaldmiðils

Það fjarar hratt undan þjóðagjaldmiðlinum þessa dagana. Frá því að forsætisráðherra flutti efnahagsræðu sína fyrir rúmri viku síðan hefur verðgildi krónunnar fallið um rúm 5% til viðbótar við það 40% plús fall sem þegar hefur orðið á þessu ári.

Í ræðu sinni fór forsætisráðherra yfir þær aðgerðir sem hið opinbera hefur þegar gripið til, og eru í kortunum í náinni framtíð, til þess að renna styrkari stoðum undir íslenskt efnahagslíf. Vandamálin við þær aðgerðir eru hins vegar í hnotskurn þau að þar hefur verið boðið upp á brauðmola þegar þörf var á góðri steik!

Ef rétt er að hluti 12 punkta áætlunar Samtaka atvinnulífsins að nýrri þjóðarsátt feli í sér að krónan verði yfirgefin eru það stórtíðindi. Hins vegar hefur það blasað við lengi að íslenskt atvinnulíf hefur fengið sig fullsatt af hverfugleika krónunnar.

Í Silfri Egils sl. sunnudag má segja að Jónas Haralz hafi sett gjaldmiðilsmálin í nýtt sjónarhorn þegar hann sýndi fram á með rökum að frjáls og óháð króna væri undantekning í efnahagssögu Íslands sl. hundrað ár og að reynsla landsins af þátttöku í alþjóðlegu myntsamtarfi væri undantekningarlaust jákvæð.

Undiralda gjaldmiðilsumræðunnar þyngist þannig stöðugt og við því að búast að hún þyngist enn meir á næstu vikum. Þar munu nokkrir þættir vega þungt.

Í fyrsta lagi vaxtaákvörðun Seðlabankans í fyrramálið, en áframhaldandi hávaxtastefna bankans hefur fyrst og fremst þau áhrif að gera aðila vinnumarkaðarins fráhverfari sjálfstæðum gjaldmiðli. Engin gerir ráð fyrir að vaxtalækkunarferli hefjist á morgun, en óbreytt vaxtastig, hvað þá ef vextir verða hækkaðir, verður enn einn naglinn í líkkistu krónunnar.

Í öðru lagi má gera ráð fyrir að styttist í skýrslur þær sem viðskiptaráðherra pantaði sl. janúar sem áttu að fela í sér “Rannsóknir á áhrifum tengingar við evru á viðskipti, fjármálastöðugleika, samfélag og lagalegt umhverfi”. Í fréttatilkynningunni frá því í janúar sl. er sagt að fyrirhugað sé “...að niðurstöður liggi fyrir í ágúst 2008 í formi skýrslna og/eða rannsóknaritgerða og verði kynntar opinberlega í kjölfarið.” Nú er komin september þ.a. það hlýtur að styttast í skýrslurnar.

Í þriðja lagi styttist væntanlega í að skýrsla gjaldmiðilsnefndar Framsóknarflokksins sem unnið hefur verið að í tæpt ár sjái dagsins ljós. Hver sem niðurstaða þeirrar skýrslu verður þá má gera ráð fyrir að hún muni hafa a.m.k. nokkur áhrif á hina pólitísku umræðu um gjaldmiðilsmálin.

Í fjórða lagi virðist þolinmæði íslensku bankanna gagnvart krónunni og Seðlabankanum á þrotum. Þó að bankastjórarnir flestir séu sparir á gagnrýni á Seðlabankann virðist greiningardeildum þeirra vera gefin æ lausari taumur í gagnrýni á Seðlabankann og starfsaðferðir hans. Enda vita bankarnir fyrir víst að vaxtahagnaður þeirra vegna verðtryggingarinnar er skammgóður vermir ef greiðendurnir kikna undan greiðslubyrðinni.

Lífslíkur krónunnar virðast þannig minnka stöðugt.