Fjarstýrður formaður?

Ræða formanns Framsóknarflokksins í umræðum á Alþingi um munnlega skýrslu forsætisráðherra um stöðu bankakerfisins var, þegar grannt er hlustað og skoðað, stórmerkileg.

Innan Framsóknarflokksins eru, eins og í öðrum flokkum, skiptar skoðanir um aðild Íslands að Evrópusambandinu. Flokkurinn hefur hins vegar borið gæfu til þess að fjalla um málið af yfirvegun og skynsemi. Upphrópanir hafa verið fáar, ef undan er skilinn bóksölumaður einn sem helst vill banna alla umræðu, að viðurlögðum hótunum um borgarastyrjöld!

Framsóknarflokkurinn skipaði þannig nefnd á síðasta kjörtímabili, sem í sátu fulltrúar beggja sjónarmiða, auk óákveðinna, sem lagði fram skýrslu á síðasta flokksþingi um samningsmarkmið Íslands ef til aðildarviðræðna kæmi.

Framsóknarflokkurinn skipaði aðra nefnd síðastliðinn vetur, sem í sátu fulltrúar helstu eininga flokksins, sem nú í haust lagði fram skýrslu um valkosti Íslands í gjaldeyrismálum.

Í maí samþykkti miðstjórn flokksins að koma ætti umræðu um ESB aðild Íslands upp úr pólitískum hjólförum með þjóðaratkvæðagreiðslu um aðildarumsókn, og ef slík umsókn yrði samþykkt, ætti að halda aðra þjóðaratkvæðagreiðslu þegar niðurstöður aðildarumsóknar lægju fyrir. Byggði þessi ályktun á ræðu formannsins sjálfs við opnun miðstjórnarfundarins. Með þessari leið má segja að málinu hafi verið stefnt í góðan sáttafarveg enda stóð formaðurinn sterkari á eftir með heilan og óskiptan flokk að baki sér.

Þingmaður flokksins, Birkir Jón Jónsson, hefur nú lagt fram þingsályktunartillögu þessa efnis.

Aðrir flokksmenn, þ.m.t. undirritaður, vilja jafnvel ganga lengra í ljósi núverandi efnahagsástands og flýta umsóknarferlinu. Helst ætti að sækja um aðild strax, eða a.m.k. flýta þjóðaratkvæðagreiðslu um aðildarumsókn eins og frekast er kostur. Nauðsynlegt sé að fá úr því skorið hvert Ísland muni stefna til framtíðar – innan eða utan ESB. Um það eigi þjóðin að hafa síðasta orðið – og það átti að heita óumdeilt.

Í ræðu sinni síðastliðinn miðvikudag kaus formaður Framsóknarflokksins hins vegar að rjúfa þessa sátt, sem náðst hafði innan flokksins, þegar hann sagði “Evran og Evrópusambandið eru ekki verkefni dagsins. Þær umræður voru lýðræðislegar fyrir einum mánuði, nú þjóna þær ekki tilgangi. Við erum stödd í verstu krísu lýðveldistímans. Leiðin að myntsamstarfi Evrópu verður ekki á dagskrá í bráð.”

Er það svo? Og er það formannsins að ákveða það?

Fleira í ræðu formannsins orkaði verulega tvímælis. Einkar sérkennilegt var að í ræðu sinni kallaði hann alla til ábyrgðar, nema þrjá! Ríkisstjórnir Íslands og Bretlands eru skammaðar af Guðna, ásamt sérstaklega forsætisráðherrum beggja ríkja. Landsbankinn er skammaður, bankamenn almennt eru skammaðir og vændir um lögbrot og að stunda eyðingu gagna. Viðskiptaráðherra er skammaður. Þingmenn stjórnarflokkanna eru skammaðir og formaður Samfylkingarinnar sérstaklega fyrir ónærgætni í garð samstarfsflokksins. Sneitt er til flokksfélaga Guðna og annarra sem talað hafa fyrir aðstoð alþjóða gjaldeyrissjóðsins.

En, þrátt fyrir allar skammirnar kemur þetta: “Að fórna þremur seðlabankastjórum er fánýt umræða.”

Svo?

Þessu til viðbótar brestur flótti í formann Framsóknarflokksins frá því viðskiptafrelsi og uppbyggingu alþjóðaviðskipta sem flokkur hans hefur unnið ötullega að á undanförnum árum og er hans yfirlýsta stefna. “Ég skora á landbúnaðarráðherra að flýta sér ekki að lögfesta matvælalöggjöf Evrópu við þessar aðstæður” segir Guðni Ágústsson, á sama tíma og blasir við okkur öllum mikilvægi greiðra alþjóðlegra viðskipta, sérstaklega þegar kemur að grunnnauðsynjum.

Í ræðu sinni löðrungaði formaðurinn þorra flokksmanna, þorra þingmanna flokksins, miðstjórn flokksins og flokksþing. Jafnvel mætti segja að hann hafi kastað stríðshanskanum. Merkilegt nokk virðist hann líka hafa löðrungað sjálfan sig, en í ræðu sinni um stefnuræðu forsætisráðherra fyrir tveimur vikum síðan sagði hann eftirfarandi: “Ég tel að Maastricht-skilyrðin sem ríki verða að uppfylla til að taka upp evru sé hagsældarleið horft til framtíðar. Við eigum enga aðra leið nú en að verja krónuna. Hins vegar eigum við að vinna í okkar peningamálastefnu eins og við séum á leið inn í myntbandalagið. Öll þau atriði eru grundvöllur batnandi lífskjara.”

Ræða formannsins er til þess fallin að gefa byr undir báða vængi þeirri kenningu að honum sé í raun fjarstýrt af tveimur fyrrum valdamönnum Sjálfstæðisflokksins, þeim sem nú situr á Svörtuloftum og þeim sem áður ríkti á Hádegismóum.

Ræða þessi kristallaði jafnframt þann vanda Framsóknarflokksins, sem er frjálslyndur og umbótasinnaður stjórnmálaflokkur, að núverandi formaður hans virðist hvorugt, hvorki frjálslyndur né umbótasinnaður.

Þegar Framsóknarflokkurinn, sem samkvæmt öllum pólitískum formerkjum síðustu sex mánaða ætti að vera í stórsókn og sópa að sér fylgi í skoðanakönnunum upp á 15, 20, jafnvel 25%, nær sér ekki í tveggja stafa tölu, þá er eitthvað mikið að. Að flokkurinn sé enn 20 til 30 prósentustigum frá kjörfylgi síðustu kosninga – sem var einhver versta útreið sem flokkurinn hefur fengið í yfir 90 ára sögu sinni – hljóta menn að staldra við frammistöðu forystu flokksins, og þá sérstaklega formannsins.

Trúverðuleiki formanns Framsóknarflokksins til að framfylgja stefnu flokksins og leiða hann til öndvegis á ný í íslenskum stjórnmálum hlýtur að koma til mikilla álita, sérstaklega eftir að hann hefur gengið með slíkum hætti gegn stefnu og vilja eigin flokks.